Terminološki problemi, razumevanje i interpretacija tehnološkog procesa u studijama glačanog i abrazivnog kamenog oruđa.

Abstract

Terminološki problemi i shvatanje proizvodnog ili upotrebnog procesa određenog objekta, zavisno od njegove prirode i struke koja ga formira ili izučava, jedinstveni su za svaku struku odnosno nauku. Kada je arheologijau pitanju, upotreba određenih termina, kojima bi se okaraterisale, označile i najbolje opisale pojedine situacije, artefakti ili kategorije artefakata, čini se i dalje nije sasvim jasno deinisana. Terminološko pitanje i tehnološka interpretacija postaje utoliko koplikovanija, kada se toj situaciji doda i problem prevoda sa stranih jezika. Ne razlikujući se od drugih istraživačkih polja arheologije, izučavanje procesa proizvodnje i upotrebe glačanog i abrazivnog kamenog oruđa, takođe sadrži terminološke nejasnoće na koje bi, u najmanju ruku, trebalo skrenuti pažnju. Iz tog razloga u ovom radu biće predočeni trenutni terminološki i tehnološki problemi sa kojima se istraživači ove kategorije arheološkog materijala svakodnevno susreću. Razmotriće se pravilnost prevoda termina poput „polished stone tools” (glačno kameno oruđe?) i “ground stone tools” (abrazivno kameno oruđe?) i njihova primena u domaćoj i stranoj literaturi. Biće razmotrena upotreba termina “laki beli kamen” koji je postao sinonim za kasnovinčansku produkciju glačnog kamenog oruđa sa sečicom u Centralnoj Srbiji. Pored navedenog, skrenuće se pažnja i na razumevanje procesa proizvodnje glačanih alatki odnosno na interpretaciju polufabrikata kao i na pojedine jezičke nedoumice koje se tiču određenih proizvodnih stupnjeva: rough-outs, preforms, semi-product, kao i proizvoda okresivačke aktivnosti a koji najčeće namaju jasnu terminološku odredbu u našem jeziku: blanks, chips, chunks itd. Kada govorimo o interpretaciji, biće predočena i problematika tumačenja veoma bitne grupe abrazivnog oruđa - žrvnjeva, na koju se često ne obraća previše pažnje a koja je neodvojiv segment svakodnevnog života u praistoriji. Shodno tome fokus će biti na predstavljanju jednog novog tipa predmeta - rastirača u “obliku vekne hleba”, koji do sada nije deinisan u neolitskom materijalu na našim prostorima a njegovo postojanje može biti sasvim izvesno.