Biografija slikane posude iz Starčeva: otkrivanje slojeva značenja

Abstract

Naučno interesovanje za slikanu grnčariju starčevačke kulture u Srbiji seže do samih početaka istraživanja i prvih radova na relativno-hronološkoj sistematizaciji starijeg i srednjeg neolita centralnog Balkana. U ovom radu izložena je dekonstrukcija ustaljenog poimanja slikane keramike kao ultimativnog parametra relativno- hronološkog datovanja, najreprezentativnijeg materijalnog odraza kulturnog identiteta „nosilaca“ starčevačke kulture i vrhunskih dometa starčevačke kulture. U radu se razmatra na koji način i kroz koje arheološke prakse je formirano ovo uvreženo znanje o slikanoj grnčariji. Istraživanje je zasnovano na analizi biografije slikane posude sa nalazišta Starčevo-Grad, sa stanovišta da detaljna životna priča jednog predmeta može osvetliti šire pojave u arheološkoj disciplini. Cilj rada je da se podsetimo da predmeti nemaju jedno suštinsko značenje, nego da se ono menja i gradi kroz promene u istorijskom i društvenom kontekstu, kao i kroz menjanje aktera koji su okupljeni oko praksi u kojima se predmet koristi. Biografija posude je stoga posmatrana kao niz sfera odnosa u dve ravni, kroz koje se gradio njen identitet i slojevi značenja. Prva ravan je neolitska, u kojoj je fokus na praksama slikanja i upotrebe, a druga je njen život u ulozi arheološkog artefakta, tokom koga iz sfere naučnog istraživanja i muzealizacije prelazi u sferu pregovaranja savremenih kulturnih identiteta.