Polni dimorfizam ankiloze sakroilijačnog zgloba

Abstract

Ankiloza sakruma i ilijačne kosti, odnosno fuzija sakroilijačnog zgloba, može nastati kao posledica difuzne idiopatske skeletne hiperostoze (DISH), ankilozirajućeg spondilitisa (AS), entezopatije, infektivnih oboljenja (npr. tuberkuloze), ili kao posledica bilo jedne ili više ponavljajućih trauma zgloba. Istraživanja su pokazala da se češće javlja kod starijih, uglavnom muških osoba, i da potencijalni uzročnici mogu biti i hormonskog ili mehaničkog karaktera. S obzirom na to da je reč o oboljenju koje se retko javlja, i da se u stručnoj antropološkoj literaturi ređe spominje, predstavićemo etiologiju, učestalost i polnu distribuciju ovog oboljenja, način njegovog ispoljavanja (unilateralno i bilateralno), a posebnu pažnju ćemo usmeriti na mogućnost utvrđivanja polne pripadnosti skeleta na osnovu oblika samog mesta fuzije, odnosno tzv. sakroilijačni zglobni bridžing (sacroiliac joint bridging, SIB), koji su ustanovili Dar i Herškovic. U radu ćemo prikazati i slučajeve koji su otkriveni kod sedam individua iz antičkog i srednjovekovnog perioda u Srbiji.

Ankylosis of the sacrum and iliac bone, i.e. sacroiliac joint fusion, can occur as a result of diffuse idiopathic skeletal hyperostosis (DISH), ankylosing spondylitis (AS), enthesopathy, infectious diseases (e.g., tuberculosis), or as a result of either one or more repetitive joint traumas. Research have shown that it occurs more often in the elder, mostly male individuals and that potential causes can be of both hormonal and mechanical character. Considering the fact that it is a disease that occurs rarely, and that it is seldom mentioned in scientific anthropological literature, we will present the aetiology, frequency, and sex distribution of this disease, manner of manifestation (unilateral and bilateral), and we will pay special attention to the possibility of determining the sex of the skeleton on the basis of the shape of the place of fusion, namely on the basis of sacroiliac joint bridging, established by Dar and Hershkovitz. This paper will also present the cases registered in seven individuals from the Antique and medieval period in Serbia.