'Grobnica sa kupidonima' iz Viminacijuma - prilog proučavanju konstrukcije, ikonografije i stila

Abstract

Fresko oslikana grobnica G-160, poznata je kao 'Grobnica sa kupidonima', zbog predstave kupidona na istočnom zidu. Otkrivena je 2003. godine na viminacijumskoj nekropoli 'Pirivoj', gde se i danas prezentuje javnosti in situ. Konstrukcija grobnice ima trapezni presek. U okviru analize konstrukcije grobnice, u ovom, kao i u ostalim fresko oslikanim grobnicama, vidimo geometrije koje su bliske idealnom slučaju upisivanja trapeznog preseka u jednakokraki trougao sa uglom od 72°. Ove geometrije mogu biti povezane sa zlatnim presekom, što naglašava mogućnost njegovog postojanja i u okviru slikarstva jedne grobnice. Čeoni zidovi grobnice G-160 (zapadni i istočni) imaju oblik trapeza, dok su podužni, iskošeni zidovi (severni i južni) u obliku pravougaonika. Freske zapadnog zida nisu sačuvane, ali u okviru tumačenja ikonografije i simetrije, mogući zaključak je da su prikazivale portrete pokojnika. Istočni zid sadrži scenu sa kupidonima, kalatosom, girlandama i cvetom. Južni i severni zid imaju isti raspored polja i scena i, u odnosu na zapadni zid, postavljeni su u simetriji leve i desne ruke, odnosno kao u ogledalu. Među motivima ovih zidova su paunovi, ptice interpretirane kao golubice/prepelice/jarebice, vinova loza i scena sa prinošenjem darova (sluškinja na južnom i sluga na severnom zidu). Prema analogijama, a u okviru konteksta prostora grobnice, ovi motivi su jasna aluzija na raj i drugi život, kojem pokojnici pristupaju vođeni kupidonima i obezbeđeni darovima slugu. Eklektički manir slikanja, ukazuje na majstore lokalne radionice, koji su za uzor koristili dominirajuće stilove prekonstantinske i konstantinske umetnosti, što slikarstvo ove grobnice stavlja u sam početak IV veka.

The tomb G-160, known as the 'Tomb with Cupids', was discovered in 2003, during the excavations at the Pirivoj - Viminacium necropolis. The tomb has a trapezial section, characteristic for Viminacium tombs of the late antique period, and its interior was painted using the fresco technique. Scenes and motives are set on all four walls of the tomb. Since the western wall is damaged, the tomb is named after the depiction of cupids on the eastern wall. The wealth of the iconographic repertoire, together with an analysis of the geometry and symmetry, allowed the reconstruction of the conceptual context and it can be concluded that the tomb was dedicated to Venus, or Dionysus. The tomb painting could be dated to the beginning of the 4th century, owing to the analysis of the style, which combines an eclectic Eastern expressionism, classicism and illusionism of the Constantine era.