Археолошки подаци о угарском утицају на централном Балкану у 11. и 12. веку

Abstract

Tokom srednjovekovnog razdoblja odnosi Ugarske sa njenim južnim, centralnobalkanskim susedima, Vizantijom, Srbijim i Bugarskom, bili su višeznačni, ali pre svega podstaknuti političkim interesima i težnjom za širenjem teritorija. Ugarska je nastojala da zauzime vizantijske oblasti i gradove u želji za sticanjem blaga i hrišćanskih relikvija, međutim, nikada nije uspela da dugotrajno nametne vlast južno od Save i Dunava, kao što joj je pošlo za rukom kada je reč o teritorijama u sastavu današnje Hrvatske. U izvorima razvijenog srednjeg veka poznato je nekoliko epizoda koje opisuju mađarsko osvajanje Beograda i njihove upade na jug, do Skoplja, Niša i Sofije (1004, 1071, 1072, 1127, 1183). Prema trenutno dostupnoj, objavljenoj građi, zaključuje se da su nalazi sa severa koncentrisani upravo na rutama mađarskih kretanja koja su poznata iz izvora, tj. na području između Beograda i Požarevca, u Pomoravlju, u Nišu i na Kosovu. Namera saopštenja je da se razmatre obim i karakter arheoloških podataka koji svedoče o zračenjima ugarske sfere južno od Save i Dunava, pri čemu će poseban akcenat biti na nalazima koji u dosadašnjim istraživanjima nisu bili prepoznati kao proizvodi iz ugarskog miljea.