J. Macháček, M. Wihoda (eds.), The Fall of Great Moravia: Who was Buried in Grave H153 at Pohansko near Breclav?, East Central and Eastern Europe in the Middle Ages, 450–1450, vol. 54 (eds. F. Curta, D. Zupka); Leiden–Boston: Brill 2019, 253 стране са илустрацијама (Приказ)

Abstract

Knjiga zanimljivog naslova – Pad Velike Moravske: ko je sahranjen u grobu N153 u Pohanskom kod Breclava? – pedeset četvrta je po redu publikacija iz plodne Brilove edicije „Istočno-centralna i Istočna Evropa, 450–1450”, gde se sa stanovišta različitih disciplina (arheologije, istorije, istorije umetnosti, arhitekture, lingvistike) osvetljavaju segmenti srednjovekovne prošlosti velikog dela evropskog kontinenta. Štampana na engleskom jeziku, Brilova izdanja doprinose prevazilaženju jezičkih barijera i upoznaju širu publiku sa rezultatima društvenih i humanističkih nauka u Poljskoj, Slovačkoj, Mađarskoj, Rusiji, Hrvatskoj, Sloveniji, Bugarskoj (još uvek nema publikacija sa temama iz današnj Srbije). Posebno mesto u spomenutoj ediciji pripada srednjovekovnim temama iz čeških zemalja – Moravije i Bohemije. Iz uvida u broj i sadržaj objavljenih publikacija stiče se veoma pozitivna ocena o dometima savremene češke medievistike. Pred nama je knjiga posvećena zapadnoslovenskoj kneževini Velikoj Moravskoj, ali ne periodu njenog političkog uzleta, već poslednjoj etapi funkcionisanja na koncu 9. i početku 10. veka. Opisuje se uloga vladarske dinastije Mojmirida i priroda moravskog kneževstva pred iznenadni nestanak sa istorijske pozornice, koji se, pored drugih činilaca, dovodi u vezu i sa napredovanjem Mađara ka Zapadu. Centralni motiv knjige čini nedavno otkriven ktitorski grob (N153) u crkvi na lokalitetu Pohansko kod Breclava u jugoistočnoj Češkoj, oko koga su postavljena pitanja vezana za uspon slovenskih elita. Urednici izdanja Jirži Mahaček i Martin Vihoda, sa Masarikovog univerziteta u Brnu, okupili su nekoliko medievista iz Češke i Austrije koji u svojim prilozima razmatraju događaje i fenomene vezane za velikomoravsko društvo i njegovo neposredno okruženje.