Teorijski i metodološki okviri za proučavanje metalurgije u praistoriji : analiza višestrukih tehnologija

Abstract

Tehnološka prošlost čovečanstva čini bitan segment praistorijske arheologije – način na koji su se eksploatisale pojedine sirovine, kako su se prerađivale i upotrebljavale svedoče ne samo o organizaciji proizvodnje i aktivnostima datih praistorijskih zajednica, već i pružaju podatke o odnosu prema okolini, kao i širim društvenim i ekonomskim odnosima. Počeci prerade metalnih sirovina smatraju se izuetno značajnim trenutkom ljudske prošlosti, prekretnicom koja je dalje uslovila specijalizovano zanatstvo, raslojavanje u društvu i druge društveno-ekonomske promene koje su zauvek izmenile ljudsko društvo. Za adekvatnu analizu početaka metalurgije kod praistorijskih zajednica, međutim, potreban je i sveobuhvatan pristup. U ovom radu autori će se dati pregled teorijskih i metodoloških pristupa analizama početaka metalurgije. Studije tehnologije, kako su predložili različiti antropolozi, posebno Pjer Lemonije i Brajan Fafenberger, podrazumevaju sagledavanje pojave, prihvatanja i širenja nove tehnologije u širem društvenom kontekstu. Ovi autori naročito insistiraju na analizi višestrukih tehnologija (multiple technologies), odnosno na sveobuhvatnoj analizi različitih tehnologija, koje čine tehnološke sisteme, sa posebnim osvrtom na to kako promene u jednoj tehnologiji utiču na druge. Kad se radi o proučavanju početaka eksploatacije metalnih ruda i njihove prerade, to podrazumeva proučavanje nalaza metala u pre-metaličnim fazama (kao što su predmeti od malahita iz perioda neolita), njihovog kontekta i značaja, proučavanje promena u koštanoj i kamenoj industriji tokom eneolita i ranog bronzanog doba, i drugo.