Glačano i abrazivno kameno oruđe sa Belovoda (iskopavanje 2012–2013. g.)

Abstract

Istraživanja na Belovodama 2012–2013. godine su rađena u sondi XVIII iz koje potiče 68 artefakata od glačanog i abrazivnog kamena, hronološki opredeljenih u period od faze Vinča Tordoš II (Vinča B1) do Vinča Pločnik I (Vinča C) vinčanske kulture. Celokupna zbirka je petrografski, tipološki i funkcionalno analizirana. U Belovodama su korišćene različite vrste stena za izradu glačanih i abrazivnih kamenih predmeta, ali su najdominantnije bile tri grupe: finozrne sedimentne i kontaktno-metamorfne stene, „laki beli kamen” i peščari. Ostale sirovine (dijabaz, aplit, gnajs, kvarcit, rožnac, kristalizovani krečnjak i kalcit) su bile zastupljene samo pojedinačnim primercima. Makrolitski artefakti iz sonde XVIII su opredeljeni u dve osnovne grupe: 1.pretežno neobrađeno oruđe sa abrazivnim svojstvima i 2. oruđe obrađeno glačanjem. Najveći broj artefakata (43) ima ozbiljna oštećenja, nešto manje je oštećeno – 11 artefakata, dok je njih 14 gotovo u potpunosti očuvano. U tipološku analizu uključeni su svi primerci koji su imali morfološke indikacije za nju. Abrazivno oruđe je manje brojno: pronađeno je osam statičnih glačalica, dva žrvnja, rastrirač, brus, čekić i oblutak-glačalica za keramiku. Oruđe od glačanog kamena čini većinu u ovoj kolekciji: različiti oblici sekira (5), tesli (22) i dleta (12), tri polufabrikata, devet tipološki neindikativnih fragmenata, kao i jedan pedantno obrađen amulet od kalcita. Analiza ove kolekcije kamenog oruđa u potpunosti se podudara sa rezultatima dobijenim ispitivanjem iste kategorije nalaza iz sondi I–VI istraženih u periodu 1994–1997. godine.