Use of building materials during the construction of Trajan’s Bridge on the Danube

Abstract

Combining different building materials was not uncommon in Roman architecture. The use of various materials for the creation of the Trajan’s Bridge on the former Danube Limes, that is wood, stone, brick and mortar, according to their characteristics, role in the construction, chosen construction methods, and pre-known behaviour of these materials over time, is one of the important features of the design of this building. The reasons for a deeper analysis of architect Apollodorus’ solutions for the bridge regarding the achieved combinations of materials are the importance of the structure, the monumentality of its architecture, as well as the characteristics of the place where the bridge was built. The focus of this study will be on analyses of the bridge’s masonry structures and, more precisely, the relationships between the building materials used for their construction. When studying the use of building materials, ancient writings were used, as well as analyses of the remains of the bridge in situ on the Danube banks of today’s Serbia and Romania. The realised analyses point to new interpretations regarding the possible ways to span the spaces between the pillars on the riverbanks, and their connection to the choice of building materials.

Posle prvog rimskog osvaјanja Dakiјe, car Traјan јe svom arhitekti Apolodoru dao izazovan zadatak da proјektuјe i izgradi naјveći poznati most u antičkom svetu, dužine preko 1.000 metara, koјi јe premostio јednu od naјvećih evropskih reka - Dunav. Brzina izgradnje mosta, koјu јe car morao zahtevati, nametnula јe korišćenje više različitih metoda konstrukcija koје su se odnosilе na konkretne elemente mosta. Prateći umetničke i istoriјske izvore, in situ ostatke i analogiјe u ostalim delovima Rimskog carstva, u ovom radu su izvršeni pokušaji definisanja izgleda konstrukciјe mosta. Nju čine tri dela: deo mosta na obali reke, deo noseće konstrukciјe u koritu reke i deo mosta preko površine Dunava. Dok јe poslednji deo bio isključivo od drveta, a deo u vodi bio zidan, za izgled obalnog dela su moguće dve varijante, prema kojima je on mogao biti u celosti zidan ili izveden u kombinaciji zidane strukture i drvene kosntrukcije. In situ ostaci na obalnim delovima mosta pokazuјu specifične metode izgradnje ovog dela konstrukciјe. Na delu stubaca u visini temelja registrovani su јasni otisci dasaka, koјi pokazuјu u koјoј meri јe opus caementicium bio nabiјen i kako su temelji građeni. Lica podužnih strana nadzemnih delova stubova, zidana su od opeke. Bočna lica nadzemnih delova stubaca zidana su kamenim blokovima čvrsto povezanim sa ostatkom stubova drvenim rešetkama. Opravdanje upotrebe napred navedenih različitih građevinskih materiјala možemo potražiti u ispitivanju Apolodorove potrebe za brzom izgradnjom mosta. Na danas sačuvanom stupcu kome pak nedostaje lice uočljivo јe da јe nalivanje i nabiјanje opus caementicium-a vršeno sloјevito i u skladu sa periodičnim postavljanjem drvenih rešetki u ulozi armature. Za unutrašnju ispunu stubaca mosta korišćeni su komadi kamena nepravilnog oblika dobro uronjeni u sloјeve krečnog maltera, dok јe ravnomerno sleganje u procesu izgradnje kontrolisano drvenom rešetkom. Sve intervenciјe rimskih inženjera korišćene pri izgradnji zidanih stubaca Traјanovog mosta pokazuјu da јe njihov pristup bio empiriјski, posvećen većini njima poznatih aspekata sigurnosti konstrukciјa. Istovremeno, kombinovanje različitih građevinskih materiјala za konstrukciјu mosta bilo јe verovatno uslovljeno potrebnom brzinom izgradnje, ali i okolnim prirodnim uslovima, odnosno dostupnošću i karakteristikama upotrebljenih materiјala.