Kasnoantička nekropola Beljnjača u Šidu

Abstract

Nakon slučajnog otkrića kasnoantičkog sarkofaga, sprovedena su u Šidu zaštitna arheološka iskopavanja 1998. godine. Tom prilikom je otkrivena pravougaona podzemna građevina - kripta, u kojoj je bio smešten sarkofag. Kako su zidovi kripte u potpunosti bili devastirani, nije bilo moguće jasno razlučiti njen nekadašnji izgled. Pretpostavlja se da se ulaz u kriptu nalazio na severozapadnoj strani, nasuprot sarkofagu smeštenom kraj jugoistočnog zida. Takođe se pretpostavlja postojanje niše u jugozapadnom zidu. U šutu koji je ispunjavao prostoriju, pored fragmenata fresaka otkrivena je i jedna opeka na kojoj je neveštom rukom prikazana ljudska figura. Moguće je da je prikazivala naoružanu osobu sa šlemom na glavi i kopljem u desnoj, a štitom u levoj ruci. Sarkofag (G-1), načinjen od mermera iz istočno-alpskih rudnika, bio je bogato dekorisan. Izuzetno važnu informaciju o izgledu poznoantičkog oficira pruža nam predstava velikodostojnika na jednoj od niša frontalne strane sarkofaga. Prikazan je sa kopljem u levoj ruci, sagumom vezanim lukovičastom fibulom, oklopom sa pterigama, tunikom, mačem i bogato dekorisanim opasačem. Pretpostavlja se da je mač bio povezan remenom za opasač, dok se ušica nalazila na poleđini kanija. Kanija je ukrašena poludragim kamenom ili staklenom pastom. Celokupna predstava svedoči o identitetu visokog oficira, za čije potrebe je izrađen skupoceni sarkofag. U neposrednoj blizini kripte otkriven je slobodno ukopan grob pokojnice (G-2), koji je pored ogrlice od staklene paste i gvozdene britve, sadržavao i dve bronzane fibule otkrivene na ramenima. One su opredeljene u varijantu T fibula sa oprugom i šire datovane u IV vek. Otkriće dva groba i sepulkralne arhitekture upućuje na naseobinu koja se nalazila u neposrednoj blizini lokaliteta Beljnjača. Najverovatnije bi tu naseobinu predstavljalo imanje - vila čiji je vlasnik ili upravnik bio oficir prikazan na sarkofagu. Za sada nema jasnih indicija za preciznu lokalizaciju kasnoantičkog imanja u Šidu.

After accidental discovery of the Late Roman sarcophagus in Šid there were conducted rescue archaeological excavations in 1998. On that occasion has been discovered underground rectangular structure - crypt where the sarcophagus had been placed. In the immediate vicinity has been discovered a grave of a female buried in simple burial pit. In this work we are discussing representations of soldiers on the sarcophagus, dating of the find and possibility of the villa existing in the immediate vicinity of the necropolis.